Afkoop pensioen wordt drama voor veel dga’s

In een brief aan de Tweede kamer pleit staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën ervoor dat directeuren grootaandeelhouders (dga’s) hun pensioen gaan afkopen. Bijzonder onaangenaam voor vele duizenden ondernemers in Nederland.

Prijskaartje

Die ondernemers hebben gezamenlijk circa € 45 mrd aan pensioengeld gespaard in hun ondernemingen. Dat geld staat meestal niet in een apart potje, maar is rechtstreeks geïnvesteerd in inventaris en machines, maar ook in werkgelegenheid en innovatie. De staatssecretaris wil daar vanaf en stelt voor dat alle dga’s in 2017 hun pensioen afkopen. Het prijskaartje dat voor het mkb aan die pensioenafkoop hangt is een belastingschuld van naar schatting € 19 mrd in 2017 en € 600 mln euro per jaar vanaf 2018. De gemiddelde belastingaanslag in 2017 per ondernemer bedraagt € 120.000. Het belastingnadeel vanaf 2018 per ondernemer bedraagt € 4000. Het gehanteerde belastingtarief bij afkoop is veel hoger (42%) dan het belastingtarief vanaf pensioendatum (21%).

Faillissement

De meeste dga’s zijn niet voldoende kapitaalkrachtig om deze belasting te kunnen betalen. Bovendien zit het geld vaak vast in bedrijfsmiddelen. Die zullen ze eerst moeten verkopen voordat de belastingschuld kan worden voldaan. Dat kan voor duizenden dga’s uitlopen op een faillissement. Omdat vele miljarden aan de Nederlandse economie worden onttrokken, is er naast de persoonlijke drama’s een negatief effect op de werkgelegenheid. Hoe groot dit is, is van tevoren niet te zeggen. Om het voorstel toch enige kans van slagen te geven, is het op zijn minst wenselijk dat de staatssecretaris afkoop tegen het lage belastingtarief (vanaf pensioendatum) en een gespreide betalingsregeling aanbiedt.

Pensioen in eigen beheer

De vraag die in 2013 aan de staatssecretaris is gesteld, is of het stelsel kan worden vereenvoudigd door de verschillen tussen de commerciële en fiscale balanswaardering van het pensioen in eigen beheer op te heffen. Dan kan de dga zichzelf weer dividend uitkeren. Dat is goed voor de staatskas vanwege de inkomende dividendbelasting en voor dga omdat hij kan beschikken over zijn geld. De nu gehanteerde argumentatie voor afschaffing van pensioen in eigen beheer is bijzonder zwak. Het door de staatssecretaris geschetste belastingvoordeel voor de dga wordt geschat op 20-25%, maar is feitelijk meer dan 40%. De veronderstelde complexiteit pleit eerder voor vereenvoudiging dan voor afschaffing. De vermeende lagere solvabiliteit van de dga wordt slechts veroorzaakt door de niet marktconforme boekhoudkundige rekenmethode van de Belastingdienst, terwijl die feitelijk niet beter of slechter is dan voorheen. De oplossing van afschaffing van pensioen In eigen beheer lijkt op het schieten met een kanon op een mug. De mug moet anders worden aangepakt.

Proefballonnetje

Een vereenvoudigingsvoorstel dat in de praktijk op steun kan rekenen is het pensioensparen in eigen beheer. Dat voorstel is gedaan in een brief van de staatssecretaris in juni 2015. Helaas is dat voorstel niet verder uitgewerkt. Dat is jammer omdat het beantwoordt aan de oproep tot stelselvereenvoudiging en budgetneutraal kan worden uitgevoerd. Daarnaast verlaagt het de kosten voor de dga en de Belastingdienst. De staatssecretaris moet alsnog met een uitwerking daarvan komen. Een argument voor een goed alternatief zoals pensioensparen in eigen beheer is ook dat een dga bijna nergens anders terecht kan voor zijn pensioen. Pensioenfondsen accepteren geen dga’s en verzekeraars hebben sinds enkele jaren massaal hun producten voor dga’s uit het schap gehaald.

De brief van de staatssecretaris is in anderhalf jaar tijd het derde proefballonnetje dat over pensioen in eigen beheer wordt opgelaten. Het wordt tijd om knopen door te hakken.